1. Đại cương
Tiêu cơ vân là một hội chứng trong đó các tế bào cơ vân bị tổn thương và hủy hoại dẫn đến giải phóng một loạt các chất trong tế bào cơ vào máu như: kali, acid uric, myoglobin, acid lactic, các enzyme dẫn đến rối loạn nước điện giải, toan chuyển hóa, sốc, tăng kali máu, hội chứng khoang, ngoài ra myoglobin còn làm tắc ống thận gây suy thận cấp
2. Nguyên nhân
- Chấn thương nặng, điện giật, bỏng nhiệt mức độ nặng, sét đánh…
- Nhiễm độc cấp: do rượu, thuốc, nọc độc, ong đốt…
- Vận động cơ quá mức: chạy đường dài, tập gym…
- Do nhiễm trùng: virus, vi khẩn...
- Thiếu máu cục bộ cấp tính: tắc động mạch cấp tính
- Hôn mê tăng thẩm thấu
- Tăng thân nhiệt quá cao hoặc giảm dưới 35 độ C trong thời gian dài
3. Triệu chứng
- Triệu chứng đặc trưng
+ Đau cơ
+ Nước tiểu màu đỏ nâu sau chuyển màu nâu đen
+ Tăng men CK
- Các triệu chứng khác: sốt, nhịp tim nhanh, nôn và buồn nôn, đau bụng. Rối loạn tâm thần có thể do nguyên nhân gây bệnh( ví dụ: chấn thương, ngộ độc, rối loạn điện giải)
4. Biến chứng của bệnh
- Rối loạn nước
- Rối loạn điện giải
- Toan chuyển hóa
- Đông máu rải các trong lòng mạch
- Suy thận cấp
- Suy đa tạng
5. Cách phòng tránh và hướng điều trị
- Biện pháp phòng tránh: tập thể dục đều đặn và thích hợp, cần tránh làm việc quá sức trong môi trường nắng nóng, đồng thời phải nhớ uống nước đầy đủ (ít nhất từ 2 lít nước/ngày trở lên).
Tập luyện, thể dục, công việc lao động phù hợp với từng lứa tuổi, không tập luyện, lao động quá nặng và thời gian không kéo quá dài. Trong quá trình tập luyện hoặc chơi thể thao, lao động phải có biện pháp khởi động tốt, thời gian nghỉ hợp lý, bù nước và điện giải thỏa đáng.
Chế độ ăn uống hợp lý: không ăn các chất quá nhiều dầu mỡ, kiểm soát cân nặng, tăng cường hoa quả, sinh tố đặc biệt trong quá trình tập luyện, lao động. Lưu ý các chất, các thuốc làm tiêu cơ vân, như thuốc hạ mỡ máu nhóm statin....
Tránh các viêm nhiễm, chấn thương: giữ gìn vệ sinh, tăng cường sức đề kháng, nâng cao thể lực, dinh dưỡng phù hợp.
Các bệnh nhân phải nằm lâu, bất động cần theo dõi và kiểm tra định kỳ men cơ, chức năng gan thận...
- Việc điều trị tiêu cơ vân cần giải quyết nguyên nhân gây tiêu cơ vân.
Đối với trường hợp tiêu cơ vân nhẹ không có biến chứng, bệnh nhân cần được uống nhiều nước và theo dõi sát các biến chứng.
Trường hợp tiêu cơ vân nặng, có biến chứng suy thận cấp, mất nước, toan chuyển hóa thì bắt buộc phải nhập viện để điều trị càng sớm càng tốt.
(Nguồn BVTWQĐ 108)
